مدارا در رفتار سیاسی و حاکمیت علوی

اگر سیاست را تدبیر مدن یا اداره ومدیریت بر جامعه بنامیم دوره کوتاه زمامداری امام علی (ع) بی شک ارزشمند ترین میراث نظری و گرانبها ترین تجربه عملی درعرصه اندیشه و عمل سیاسی است. حضرت پس از وفات پیامبر(ص) نیزبه مدت بیست و پنج سال به عنوان یک ناظر، مسائل جامعه اسلامی را درابـعاد داخلی و خارجی آن رصد کرده و سپس بـا کوله باری از تجـربه و شناخت بـه اصرارمردم مدیریت واداره جامعه اسلامی را عهده دارشده است. دوره زمامداری وی اگرچه کوتاه و کمترازپنج سال بود؛ اما به معنای کامل اخلاق سیاسی را در ابعاد مختلف حاکمیت عملی و رفتاری خود محقق کرد. تساهل و مدارا در اسلام از جمله اموری است که در اخلاق سیاسی تعریف می‌شود و در اندیشه سیاسی اسلام، به سه حوزه اخلاق سیاسی، رفتار سیاسی، قانون گذاری و تشریع احکام، تقسیم می‌شود. تساهل و مدارا شاکله اصلی حاکمیت و سیاست داخلی علی(ع) را تشکیل می‌دهد. براساس خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار نهج البلاغه و گزارش ها و روایات تاریخی، حضرت علی(ع) به عنوان امام و خلیفه مسلمین آنجا که حق و حقوق خود باشد، اهل تساهل و مدارای تام است ولی در بازستادن حق مردم، اجرای احکام دین وحدود الهی ایشان تساهل به خرج نمی دهند و کسانی را که در این راه کوتاهی کنند، نکوهش می‌کند.